Όταν ένα οικογενειακό δικαστήριο διατάζει μια ψυχολογική πραγματογνωμοσύνη, εκδίδει μια σαφώς καθορισμένη εντολή.
Η εντολή αυτή προσδιορίζει τι πρέπει να εξετάσει ο πραγματογνώμονας, σε ποιες ερωτήσεις πρέπει να απαντήσει και ποιο είναι το εύρος της έρευνας.
Δεν αποτελεί μια ανοιχτή πρόσκληση για αξιολόγηση οποιουδήποτε θέματος, αλλά μια στοχευμένη και συγκεκριμένη οδηγία.
Στη δική μου υπόθεση επιμέλειας, το αποτέλεσμα της πραγματογνωμοσύνης ήταν υπέρ μου. Όμως ο τρόπος με τον οποίο εκτελέστηκε η εντολή – και τα σημεία που αγνοήθηκαν – αναδεικνύουν ένα πρόβλημα που ξεπερνά τα όρια της δικής μου υπόθεσης.
Η εντολή του δικαστηρίου
Το οικογενειακό δικαστήριο ανέθεσε στον πραγματογνώμονα να:
- Αξιολογήσει την ικανότητα ανατροφής και των δύο γονέων σε σχέση με τις ανάγκες των παιδιών.
- Εξετάσει την συναισθηματική, κοινωνική και αναπτυξιακή κατάσταση των παιδιών.
- Προσδιορίσει αν οι τρέχουσες συνθήκες διαβίωσης εξυπηρετούν το συμφέρον των παιδιών ή αν απαιτείται αλλαγή.
- Διατυπώσει προτάσεις που θα ελαχιστοποιούν την επιβάρυνση και τις αρνητικές συνέπειες για τα παιδιά.
Στα χαρτιά, η εντολή αυτή ήταν σαφής, λογική και άμεσα συνδεδεμένη με το κεντρικό νομικό ερώτημα:
Υπό ποιες συνθήκες και με ποιον μπορούν τα παιδιά να μεγαλώσουν καλύτερα;
Τι εξετάστηκε στην πράξη
Η πραγματογνωμοσύνη κάλυψε πολλά σχετικά ζητήματα – ωστόσο ασχολήθηκε και με θέματα που δεν σχετίζονταν άμεσα με την εντολή, ενώ έδωσε λιγότερη προσοχή σε άλλα, απολύτως κεντρικά.
Υπήρξαν εκτενείς αναφορές σε δευτερεύοντα θέματα, όπως εκτενείς ιστορικές αφηγήσεις ή ερμηνείες παλαιών συγκρούσεων, ενώ σημεία όπως:
- Η συστηματική και αξιόπιστη καταγραφή των επιθυμιών των παιδιών.
- Η πρακτική δυνατότητα υλοποίησης ορισμένων προτάσεων.
- Οι πολιτισμικοί και διασυνοριακοί παράγοντες που επηρεάζουν την οικογενειακή κατάσταση.
αντιμετωπίστηκαν μόνο επιφανειακά.
Η υπερβολική έμφαση σε ορισμένα θέματα και η ελλιπής εξέταση άλλων είχε ως αποτέλεσμα η αρχική εντολή του δικαστηρίου να μην καλυφθεί πλήρως.
Γιατί αυτό έχει σημασία
Μια πραγματογνωμοσύνη που απομακρύνεται από την εντολή κινδυνεύει να δημιουργήσει ανισορροπία – όχι απαραίτητα λόγω συνειδητής μεροληψίας, αλλά λόγω μετατόπισης της εστίασης.
Όταν οι βασικές ερωτήσεις απαντώνται ελλιπώς, η δικαστική απόφαση μπορεί να βασιστεί σε μια ατελή εικόνα, ακόμη και αν η τελική σύσταση φαίνεται λογική.
Στη δική μου περίπτωση, η πραγματογνωμοσύνη ήταν υπέρ μου. Ωστόσο, η ένστασή μου αφορά τη διαδικασία: σημαντικά σημεία, γεγονότα και ορόσημα παραλείφθηκαν, στερώντας από το δικαστήριο την πλήρη εικόνα. Ορισμένες θεσμικές απόψεις υπερτιμήθηκαν χωρίς να υποβληθούν σε ουσιαστική κριτική. Το πιο ανησυχητικό ήταν ότι κανένας από τους συμμετέχοντες στη διαδικασία – και κυρίως όσοι είχαν νομικό ρόλο – δεν αμφισβήτησε σοβαρά τα συμπεράσματα.
Στο επόμενο μέρος της σειράς: Πώς η μεθοδολογία διαμορφώνει τα συμπεράσματα – Τεστ, παρατήρηση και το ζήτημα της ουδετερότητας.