Στην προσπάθειά μου να νομιμοποιήσω τη μητέρα των παιδιών μου και να εξασφαλίσω την ιθαγένειά τους, άρχισα να αναρωτιέμαι: Πόσοι άλλοι ζουν παγιδευμένοι στις ίδιες νομικές γκρίζες ζώνες; Όσο περισσότερο έψαχνα, τόσο πιο ανησυχητική γινόταν η εικόνα.
Σύμφωνα με το SVR Policy Brief (2023), στη Γερμανία υπάρχουν περίπου 29.500 ανιθαγενείς και 97.000 άτομα με «απροσδιόριστη ιθαγένεια».
Πολλοί από αυτούς ζουν στη Γερμανία πάνω από έξι χρόνια. Μερικοί έχουν αποκτήσει παιδιά εδώ – παιδιά που επίσης δεν έχουν καμία ιθαγένεια.
Για πολλούς, η ζωή στηρίζεται σε έγγραφα εύθραυστα όπως η Duldung («ανοχή»). Δεν αποτελεί άδεια παραμονής ούτε μονοπάτι ένταξης, αλλά απλώς μια αναβολή απέλασης. Κάποιοι καταφέρνουν να εργαστούν με αυτό, άλλοι ζουν από κρατική στήριξη. Ωστόσο, ακόμα και η ίδια τους η ταυτότητα – με ποιο όνομα, με ποια ιθαγένεια – παραμένει ασαφής στα επίσημα αρχεία.
Και αυτά που οι αριθμοί δεν αποκαλύπτουν είναι εξίσου ανησυχητικά:
- Πόσοι από αυτούς είναι γονείς που μεγαλώνουν παιδιά σε τέτοιες συνθήκες.
- Ποια ιθαγένεια (αν υπάρχει) έχουν αυτά τα παιδιά.
- Πόσοι ζουν πάνω από δέκα χρόνια με Duldung ή παρόμοιο καθεστώς.
- Τι συμβαίνει όταν ένα τέτοιο άτομο πεθάνει; Με ποιο όνομα, με ποια νομική ολοκλήρωση;
Ακόμα και οργανισμοί όπως ο Statelessness Index ή η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στη Γερμανία δεν μπορούν να δώσουν πλήρεις απαντήσεις. Τα δεδομένα απλά δεν συλλέγονται. Και η σιωπή είναι εκκωφαντική.
Η Γερμανία επαινέθηκε διεθνώς το 2015 για τη φιλανθρωπική της στάση όταν άνοιξε τα σύνορά της. Δέκα χρόνια μετά, όμως, παραμένει το ερώτημα: Πού είναι το σχέδιο καταγραφής και νομιμοποίησης αυτών που υποδέχθηκε, αλλά ποτέ δεν νομιμοποίησε πραγματικά;
Η δική μου υπόθεση μπορεί να φαίνεται παράλογη. Όμως έχω πια την πεποίθηση ότι είναι μόνο μία από τις χιλιάδες, θαμμένη μέσα στη διοικητική σιωπή, καλυμμένη από διαδικαστική πολυπλοκότητα και εγκλωβισμένη σε ένα σύστημα που λειτουργεί μόνο όταν η πραγματικότητα ταιριάζει στο έντυπο.
Και όταν δεν ταιριάζει; Τότε το σύστημα ζητά να εξαφανιστείς. Ή, ακόμα χειρότερα, να ζητήσεις από μια άλλη χώρα να διορθώσει το λάθος που το ίδιο δημιούργησε.